Zoek

[Ohm Ivo]

Zo, afgelopen weken andere prioriteiten gehad, maar nu verder met mijn bronnenreis, tot het heden. Bronnen bijna compleet, alleen de Behringer Ultracurve ontbreekt hier nog. Die komt later, als ik het over room correction in mijn opstelling ga hebben.

Dit keer vooral Akoestiek!

In 2009 zijn mijn vrouw en ik naar het groene noorden van Portugal vertrokken. Dat was ook de reden voor mij om de platenspeler (Thorens td-320mk2 met Denon dl-304 mc-element) en mn ca 1000 platen te verkopen/deels weg te geven. Ons nieuwe huisje zou vrij klein zijn en 1000lps daarin opslaan zag ik niet zitten. Dus: vanaf 2009 ga ik lp-loos door het leven. Gelukkig heb ik wel een aantal lps op cdr gezet. Idem voor mijn verzamelbandjes.

We hebben in Portugal eerst een tijdje elders gewoond in een heel klein huisje (3x3,5m), en zijn in 2011 in ons definitieve huisje getrokken.

Ik had de hele stereo mee, behalve de T+A speakers. Die stonden 2 jaar(!) bij een vriend van mij in Den Haag. Ik had dus al die tijd zonder ze moeten stellen! Dat was het moeilijkste van de hele emigratie, ondanks alle ik-vertrek-toestanden die we hebben meegemaakt...

Rond 2013, toen de installatie (speakers incluis) een tijd in ons nieuwe huis stond opgesteld begon het weer te kriebelen. Ik wilde weer met audio aan de slag, maar tegelijkertijd wilde ik niets vervangen; met de apparatuur was ik tevreden. Dat klonk tegenstrijdig. Toen kreeg ik een inval: akoestiek! Daar had ik nog maar weinig aandacht aan besteed in het nieuwe huis, en er viel vast nog eea mee te verbeteren. Dus tapijt op de vloer. Later een grote lap (ca 2,5x4m) achter de installatie, maakte het hoog wat rustiger. Nog later wat schuimrubber platen (50mm dik) achter die grote lap om ook meer demping in het middengebied te krijgen.

In 2017 nog een verbetering in de akoestiek: een groot boekenrek achter de luisterplaats. Was wederom een verbetering; ik kon vanaf toen iets luider draaien voordat de ruimte mee ging doen.

Mei 2018 nog een kleine akoestiekaanpassing: in de hoek links achter de zitbank een pc-werkplek met extra boekenplanken gemaakt. Nu zijn het boekenrek achter de bank en die links van de bank met elkaar verbonden (op de foto nog niet te zien). Nu ben ik zo'n beetje door de mogelijkheden heen om de akoestiek nog verder te optimaliseren, zonder de huiskamer al te veel geweld aan te doen.

Ok, ik woon dus in Portugal, en een meet-en greet ligt niet echt voor de hand, maar eenieder die zijn vakantie een hifi-tintje wil geven is van harte welkom om te komen luisteren! Daarbij is Portugal een prachtig land, vooral het noorden.

Groet van Evert 

[Ohm Ivo]

Hallo forummers!

Bij deze wil ik de actuele situatie wat nader beschrijven. Bij teruglezen zag ik dat ik dat summier behandeld heb.

De luistersituatie:
We wonen dus vrijstaand, in een klein huisje op een landgoed van 5 voetbalvelden groot. We hebben dus geen directe buren; deze beginnen pas op ca. 120m afstand. We kunnen dus zo hard draaien als we willen. Dat doe ik niet heel vaak, maar het is wel fijn dat het altijd kan.

Afmetingen van het huisje zijn als volgt.
-buitenmaten zijn 6x10,5m,
-binnenmaten zijn 5,4m breed, 9,9m lang. Er is een klein badkamertje ingebouwd, en het slaapgedeelte hebben we met een muur van houten fruitkistjes en een kast afgescheiden van het leefgedeelte (=open keuken/woonkamergedeelte). De ruimte die dan overblijft (=luisterruimte) is dus 5,4m x 8m, best groot voor zo'n klein huisje.
-hoogte varieert van 2,3m aan de muren tot circa 3,6m in het midden; vloer en dak zijn niet parallel aan elkaar dus dat scheelt weer staande golven. 

Ik heb geen dedicated luisterruimte maar dat wil ik ook niet. In onze huidige opzet heb ik aan 1 set genoeg om muziek te hebben in de (open) keuken, (open) slaapkamer en woonkamer. En als ik de deur openlaat, ook nog in de badkamer. Scheelt weer een paar sets. In NL had ik op gegeven moment 3 serieuze sets, thans maar 1, en dat is genoeg.

Ik wil graag muziek hebben daar waar ik leef, niet in een ruimte waar ik speciaal naar toe moet gaan. Dat is me ook te "serieus". Maar ik kan me heeel goed voorstellen dat voor anderen een eigen luisterruimte ideaal is!

De luisteropstelling:

Ik noem eerst nog even de spullen:
-Marantz PM-14 mk1 versterker (2x200W aan 4 ohm)
-Marantz cd-67 OSE mk2 cd-speler
-Behringer upsampler
-Behringer Ultracurve
-Apogee minidac,
-Creative xblaster geluidskaart,
-pc en laptop
-T+A Criterion TMR220 speakers (nominal 4 ohm, minimum 3,5 ohm, sensitivity 86dB)

Mijn muziekbronnen zijn cd en pc, meer niet.
Cd-player gaat via spdif coaxiaal naar upsampler, vervolgens gebalanceerd naar ultracurve, vandaar gebalanceerd naar Apogee minidac, vervolgens naar PM-14 als eindversterker.

Pc gaat via usb naar externe geluidskaart (Xblaster), vervolgens via toslink naar upsampler, daarna gebalanceerd naar ultracurve, idem Apogee en daarna PM-14.

Via pc/laptop luister ik internetradio of sluit ik een harde schijf aan die ik afspeel met VLC of Foobar2000. Meestal staan flac, mp3, wav en hi-res bestanden door elkaar in de playlist. Is met pc/laptop geen probleem.

We kijken films via Netflix, youtube of vanaf externe harde schijf.

De setup is in de breedte van de kamer opgesteld; ik heb dus maximaal 5,4m speelruimte.
Het punt waar de ingedraaide speakers het dichtst bij elkaar komen is 2,5m uit elkaar, van binnenuit gemeten. De minimale afstand tot de achterwand is daar 63cm. De linkerspeaker staat in de hoek op 85cm van de zijwand. Ik zou ze vrijer willen opstellen maar dat gaat nu eenmaal niet. Gelukkig is de hoek/wand achter de speakers redelijk gedempt; redelijk vol cd-rek voor de ene wand voor diffractie van het geluid, demping met doeken voor de andere wand (achter de speakers).

Als je in het midden op de bank zit is de afstand van speakers tot bank 3,4m. De afstand tot je oren is dan nog zo'n 40cm langer. Tussen bank en achterwand is nog 90cm ruimte. Achter de bank is nog een raam van 1x1,2m met gordijn. Dat raam heeft gelukkig maar weinig invloed op het geluid. Om het raam heen, plus de hoek linksachter de bank en de wand links van de bank is 1 groot boekenrek. Voldoende diffractie.

En dan is er nog de room correction als kers op de taart.
Ik was reeds in 2004 begonnen met info te verzamelen (reviews, gebruikerservaringen, discussies op fora) over de Behringer DEQ Ultracurve 24/96. Ik heb er lang over gedaan om over de mentale hindernissen heen te stappen: equalising leek toch een beetje "omzeilen ipv oplossen" en ook het uiterlijk van het apparaat met dat rare oranje schermpje hield me tegen. Via fora wist ik inmiddels dat Thomann in Duitsland totaal niet moeilijk deed met omruilen danwel terugnemen binnen (meen ik) 30 dagen. Afijn, in 2014 heb ik dan uiteindelijk toch maar het apparaat aangeschaft. Voor 340 euris kreeg ik een dubbel verpakte Behringer DEQ, 10m degelijk microfoonsnoer met stevige xlr-pluggen en een Behringer ECM8000 meetmicrofoon in stevig plastic doosje; verzending gratis. Als microfoonstandaard gebruik(te) ik tentstokken van de ouwe voortent van de caravan. Op sommige stangen zit een prachtige klem, bedoeld voor tentstokken, waarmee de meetmicrofoon goed is in te klemmen.


Groet van Evert

[NB]

Dus een tiny house.

[Ohm Ivo]

Toevallig nu net op radio 1 gehoord dat een tiny house officieel niet groter mag zijn dan 50 vierkante meter. Dus is ons huisje te groot (binnenmaat 54 m2). Plus nog een kleine kelder van circa 16m2. 
Gelukkig groot genoeg voor een fijne luisterruimte  .

Groet van Evert

[joep]

Hi Evert, ben net terug uit Portugal. Porto mooie stad vriendelijke mensen en een onbegrijpelijke taal.
Denk dat ik op zoek ga naar een huisje aan de kust. Ruimte, rust terras en wijn.

Meer heeft een eenvoudig mens als ik niet nodig.

[Ohm Ivo]

Hi Evert, ben net terug uit Portugal. Porto mooie stad vriendelijke mensen en een onbegrijpelijke taal.
Denk dat ik op zoek ga naar een huisje aan de kust. Ruimte, rust terras en wijn.

Ha Joep; wil je in Portugal gaan wonen of zoek je een tweede huisje? Neem wel je set mee, want hifi is in Portugal almost non-existent. Het laatste audioforum sloot in 2014 zijn deuren (enkele maanden voordat ik het forum ontdekt had).

Portugal is een mooi land. Mijn vrouw en ik wonen er nu 9,5 jaar...

Groet van Evert

[Ohm Ivo]

Afgelopen tijd andere bezigheden gehad, maar nu weer verder met de set. Ik zou het gaan hebben over room correction...

Room correction in mijn set

Zoals eerder gezegd besloot ik na 10 jaar info verzamelen, in laten werken en domweg wachten, om in 2014 in het diepe te springen en een Room Correction Processor te kopen. In het dure segment had/heb je Tact, Lyngdorf, Meridian en vast nog andere. Die zijn weliswaar luxe (nemen je veel werk uit handen), maar veel te duur voor mij. Mijn vrouw heeft me bij de aanschaf het laatste zetje gegeven (supervrouw!). Het werd de uiterst betaalbare Behringer Ultra-Curve Pro DEQ2496.

Firma Behringer heeft een wat dubieuze naam. Dit bedrijf zou ontwerpen van anderen jatten en goedkoop toepassen. Tja, markt is markt, en of ze daadwerkelijk diefstal plegen; geen idee. Ik heb 2 apparaten van ze waar ik uiterst tevreden over ben; de Ultramatch (upsampler) SRC2496 en bovengenoemde Ultracurve. Deze post gaat over het gebruik van deze Ultracurve in mijn set.

De Ultracurve werd volgens mij in 2003 (versie 1.1) op de markt gebracht, maar ik meen me ook te herinneren dat de handleiding 2001 noemt (?) Mijn exemplaar, nieuw gekocht in mei 2014, betreft versie 2.5. Volgens mij zijn er niet veel verschillen. Ik heb hem louter digitaal in gebruik, dwz signaal digitaal (en ge-upsampled naar 24bit/96kHz) de Ultracurve in en vervolgens digitaal naar de dac. Aldus:

Pc of laptop->xblaster soundcard->Ultramatch->Ultracurve->dac->amp->speakers
en
cd-player->Ultramatch->Ultracurve->dac->amp->speakers
De cd-recorder is rechtstreeks in de Ultracurve geprikt.

Zodoende gaan alle bronnen door de Ultracurve en worden gecorrigeerd. Correcties worden uitgevoerd met 24bit wordlength en 96kHz samplingfrequentie.

Wat heb ik gedaan:

1) Allereerst heb ik ervoor gezorgd dat de akoestiek iig geval redelijk genoeg is om mee te werken. Dus kleed op de vloer, lappen en schuimrubber achter de speakers, boekenrekken aan de zijkant en achter de bank, flinke stoffen bank. Dat soort dingen dus. Heb je een badkamersound, dan hoef je dit machientje alvast niet aan te schaffen, heeft dan geen zin.

2) Daarna heb ik de meetmicrofoon in de microfoonstandaard (bij mij een constructie van 2 tentstokken van een oude caravan-voortent) opgesteld op de luisterplek, daar waar mijn hoofd zich zou bevinden. Mic in de betreffende ingang van de Ultracurve geprikt. Ik ben uitgegaan van een vlakke rechte curve; aanpassing naar persoonlijke smaak zou ik later pas doen.

3) Vervolgens heb ik het apparaat op DUAL MONO gezet ipv STEREO. Dit is erg belangrijk voor correct inmeten. Je meet dan nl beide kanalen afzonderlijk, en na elkaar. Op diverse fora heb ik gelezen dat de Ultracurve in het gebied onder de 100hz erg onnauwkeurig zou meten. Dit klopt m.i. niet; indien je het apparaat in de dual-mono-stand laat meten. En wel om twee redenen:
-als ik een aantal metingen doe met de mic op dezelfde plek, komt de Ultracurve telkens op (vrijwel) dezelfde grafiek uit; hij doet dus ws niet zomaar wat;
-de linkerspeaker, die meer in de hoek staat, heeft een andere (en meer ingrijpende) eq in de bas dan de rechter, zoals te verwachten is. Doe je metingen dus in DUAL MONO dan zal het apparaat de bas ook goed eq-en.

Tot zover dus de mic aangesloten en de Ultracurve in dual mono gezet.

4) Daarna de RTA gestart. Het indrukken van de knop 'RTA' (=real time analysis) geeft nu een real-time weergave van het geluidsspectrum (in 61 banden) op het display. Na het selecteren van de functie 'perform RTA' kan een doelcurve worden ingesteld via een grafische EQ functie; ik had dus een rechte curve gekozen.

Die RTA is ook meteen het enige automatische dat er op het apparaat zit: mbv de benodigde meetmicrofoon gaat hij nu eerst de achtergrondruis meten en uitfilteren (bij mij ca. -80db, maar als de koelkast aanslaat zakt het tot ca -60db. Het is meestal heel erg stil in huis), vervolgens gaat de ultracurve met de ingebouwde roze-ruisgenerator de ruimte inmeten en via de 31-bands Graphic EQ het frequentieverloop platslaan. Dwz, als je van te voren een rechte curve hebt ingegeven. Heb je een andere doelcurve ingevoerd, dan gaat hij die proberen te reconstrueren. Je ziet gedurende de meting de 31 balkjes in de GEQ (Graphic EQualizer) hoger en lager worden. Na zo'n 5 minuten verandert er niet veel meer en kan je de meting beeindigen. Dat doet de ultracurve niet automatisch.

Op deze manier had ik 4 keer platte curves ingesteld en 4 keer metingen gedaan:
-20-125Hz links
-20-125Hz rechts
-125Hz-20kHz links
-125Hz-20kHz rechts

5) Na de meting sluit je de RTA en sla je de gegenereerde EQ curve op in één van de 64 geheugenposities. Het is dus belangrijk te beseffen dat alleen de Graphic EQ wordt gebruikt bij het realiseren van je doelcurve. Daarna kan je zelf nog handmatig tweaken in de Graphic EQ en tevens kun je aan de slag met de parametrische EQ (PEQ)sectie en dat heb ik gedaan. Voor muziek heb ik dus de GEQ en PEQ in gebruik. Der zit nog veeeel meer op het apparaat  , maar voor muziek heb ik dat verder gebypassed. Je kan ongebruikte modules (zoals width-functie, DYNeq en compressor) bypassen op de Ultracurve.

Meten is zweten! Nadat ik mijn rechte curves voor elkaar had gekregen en opgeslagen in 1 van de presets ben ik gaan luisteren. En inderdaad, het klonk als een rechte curve, dwz dun, kaal en futloos.  Deed me sterk denken aan de Impulse 33 speaker van de jaren 80. En aan de Elipson 1303. Beiden vond ik ook altijd zo dun en "recht" klinken...Lang leve de rechte curve!

Zo bleek de luisterruimte een bult van 13,5dB te hebben op 31hz. Maar ook op 40, 63, 100hz zaten kleinere bulten, en allen verschillend in sterkte tussen linker- en rechterkanaal. Bulten worden gelukkig zeer effectief weggewerkt door de Ultracurve. Dit effect alleen al maakt m zijn geld waard. Echte dalen had ik niet; de Ultracurve heeft nergens geprobeerd om flink te boosten (hooguit n db of 3). Boosten in het laag raad ik sterk af! Een beetje boosten in de hogere frequenties naar persoonlijke smaak kan echter prima.

Wordt vervolgd. 

Groet van Evert

[jrm]

Bedankt voor het delen van je ervaring(en) leest lekker weg en voor mij boeiend!

[jowa]

Mooi verslag. Verfrissend om weer eens een andere invalshoek wat betreft audio te lezen.


Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk

[Ohm Ivo]

Dank dank! Fijn dat er mensen zijn die er misschien iets aan hebben.

Deel 2!

Goed, ik had dus 4 metingen gedaan:
-20-125Hz links
-20-125Hz rechts
-125Hz-20kHz links
-125Hz-20kHz rechts
En deze opgeslagen; tezamen vormen ze 1 platte curve voor links en 1 voor rechts, onder 1 preset op de UltraCurve.

Inmiddels had ik vastgesteld dat het nergens naar klonk. Goed gedaan dus, maar het echte werk begon nu pas; de finetuning, het daadwerkelijk verbeteren van je sound thuis.

Hoe pak je zoiets aan?  
Hoe het nu verder moet, dat ben ik gaan uitzoeken op internet door me in te lezen over muziekinstrumenten, de menselijke stem, en waar dat alles zich in het frequentiespectrum manifesteert. Je moet ergens beginnen. Op de bonnefooi n beetje aan het apparaat gaan tweaken terwijl je muziek afspeelt werkt ABSOLUUT NIET, dat wordt een teleurstelling.

Misschien dat dit je op weg helpt; dat heeft het bij mij ook gedaan:

De meeste mensen ervaren een frequentiecurve die van bas naar treble afloopt, als zijnde het meest prettig. Dus dat is het eerste dat je kan toepassen om het geluid beter te krijgen. Hoeveel die moet aflopen is puur zelf proberen, maar ligt doorgaans in de orde van grootte van zo'n 3-5 db over het gehele frequentiebereik. Op het net staan genoeg voorbeelden om te reproduceren, en daarna aan je eigen smaak aan te passen. Bij mij loopt het vanaf 5kHz geleidelijk af, 20kHz zit op min4,5db. Soms verander ik dat een beetje, om er vervolgens weken tot maanden naar te luisteren. Elke verandering moet je uitvoerig beluisteren alvorens te laten staan of weer ongedaan te maken! Volgens mij wordt dat te weinig gedaan en is dat een reden om niet tevreden te zijn met roomcorrection in je eigen set.

Verder is er een verschijnsel dat de BBC-dip, ook wel Gundry-dip genoemd wordt. Dat is een bewust aangebrachte dip van circa 3-4db in het gebied waar het menselijk gehoor het meest gevoelig voor is; tussen 2 en 4 kHz. Daarmee zorg je ervoor dat de speaker minder forward klinkt, beleefder zo je wilt. Als je van in-your-face-geluid houdt moet je dit niet doen. Ik hou wel van enige afstand, dus ik heb (na wat geëxperimenteer) een heel milde BBC-dip toegepast. Soms haal ik hem er ook weer uit. Je kan hem ook wat eerder/later laten beginnen en eindigen. Zelf proberen is het devies.

Nu kwam ik ergens! Het overdreven laag (de basbult bij 31hz die vooral bij electronische muziek wel lekker klonk, maar bij klassiek toch wel regelmatig in de weg zat) was ik kwijt, en dankzij een aflopende curve en naar smaak weer geleidelijk wat bas te hebben toegevoegd begon het al echt goed te klinken. Dat gaf een goede basis om de wat meer geïsoleerde probleemfrequenties in midden en hoog op te sporen en aan te pakken.

Het lijkt pure myfi, maar volgens mij kan je op deze manier toch op een realistischere weergave uitkomen; je bent tenslotte tekortkomingen van je kamerakoestiek aan het compenseren. Myfi sluit hifi niet uit...

Verzamelalbums zijn ook een handige graadmeter voor ongewenste resonanties in je kamer. Zo was ik een jaren 80-verzamelaar (cdr) aan het draaien en toen viel het me op dat bij veel nummers bepaalde beats nogal kartonnig klonken. Dat was me vroeger niet opgevallen wegens de enorme basbult(en) bij 31 en 40hz. Maar nu dus wel. Als je een muziekje draait en het klinkt kartonnig, dan kan het aan dat ene nummer liggen. Maar bij een verzamelaar (die ik zelf had samengesteld uit n stuk of 12 lp's) en de kartonnigheid blijft terugkomen, dan weet je zeker dat het een akoestiek-probleem is. Als je je ingelezen hebt dan weet je in welke frequentieband je het ongeveer moet zoeken. Zo bleek bij mij rond 160hz een piek te zitten. 4dB eraf en weg karton! Jaja, het is bewerkelijk. Luxe á la Lyngdorf is er niet bij. Maar de prijs is er dan ook naar (340 euro inclusief meetmic, 10m microfoonsnoer met degelijke xlr-pluggen en verzending).

Nu zat ik me al heel mijn reis door audioland lang al te ergeren aan harde essen, in alle setups die ik ooit gehoord had. Dus ook bij Quad ESL63 electrostaten. (Op de ESL 63 waren de essen niet echt scherp, maar nog steeds buiten proporties). Op mijn set (en die van mijn vrienden) was het niet anders. Heb je last van harde essen, dan is het gebied van 6-8kHz belangrijk. Daar heb ik mbv de Parametric EQ een dipje gemaakt (beetje zoeken en proberen) en ben in dat gebied heen en weer gaan schuiven en heb zorgvuldig geluisterd.

Stay tuned for more Beavis and Butthead...

Groet van Evert 

[jrm]

 

Duidelijk weer beschreven, maar ervaren bezoekers bij jou ook jouw geluid beleving?
Ik bedoel vinden zij het ook prettig qua bas en harde ss'n?

[TurboMarco]

Ik heb zelf de Ultracurve alweer 4 jaar ,erg fijn ding 

[Ohm Ivo]

Duidelijk weer beschreven, maar ervaren bezoekers bij jou ook jouw geluid beleving?
Ik bedoel vinden zij het ook prettig qua bas en harde ss'n?

Ik woon in Portugal, en we krijgen niet veel bezoek uit NL, slechts enkele keren per jaar. Bovendien zitten daar weinige hifi-fanaten tussen. De ervaringen van anderen zijn beperkt. Ëén mede hifi-fanaat (die zelf ook de reuzen-T&A's heeft) vond het stereobeeld hier mooier dan bij hem thuis. Een andere hifi-fanaat (die in A'dam les geeft in geluid bij voorstellingen en zelf ook geluid bij voorstellingen regelt) vond mijn set-up "zeer ruisarm" klinken (in positieve zin). Destijds had ik de Behringer nog niet zo lang, slechts enkele maanden. Andere ervaringen zijn van vóór de Behringer-tijd. Zo was die fotograaf die dit jaar de zilveren camera 2017 (categorie documentaire nationaal serie) heeft gewonnen 5 jaar geleden bij ons, en hij was zwaar onder de indruk van de set. Zelf kampte hij thuis met teveel midbas (ik meen Infinity IRS6000 speakers?).

Groet van Evert vanuit een heet Portugal 

[Ohm Ivo]

Ik heb zelf de Ultracurve alweer 4 jaar ,erg fijn ding 

Hallo TurboMarco,

Ik heb de mijne ook ruim 4 jaar (sinds mei 2014). Idd fijn ding, doet wattie moet doen.

Kun/wil je iets meer vertellen over hoe jij je Behringer inzet in je set? Ik heb even in je eigen topic gesnuffeld (98 pagina's, meen ik) en het forum met zoektermen bestookt maar ik wordt er niet veel wijzer van... Uiteraard heb jij hem anders afgeregeld dan ik, iedere luistersituatie is weer anders, maar ik ben toch benieuwd naar andere gebruikservaringen en gebruikte instellingen.

Groet van Evert

[Ohm Ivo]

Mijn reis door Roomcorrection-land, deel3

Na afloop van zo'n meet-en inregelsessie ga ik een paar weken tot zelfs maanden lang luisteren.  Je moet er goed de tijd voor nemen en niet te snel oordelen anders blijf je schuiven. Mijn vrouw werkt 3x per jaar een maand in NL. Dat is voor mij DE tijd om weer verder te experimenten. Zo heb ik nu n stuk of 5 sessies gehad in de afgelopen 4 jaar dat ik het apparaat heb. En ik ben absoluut fan geworden van roomEQ. Je moet er alleen dus wel de tijd voor nemen en niet onrustig van aard zijn; in dat geval is een luxe volautomaat beter geschikt voor je (met uiteraard een ander prijskaartje).

De settings in mijn set bij muziek en bij film:

-Verzwakking van de staande golven (basbulten) in het laag, oa bij 31hz bv -9db, alles via de 31-bands Graphic Equalizer (GEQ).
-vanaf ca. 5 kHz licht aflopend tot -4,5 dB bij 20kHz ook via de GEQ,
-milde bbc-dip daaroverheen, verdwijnt dus gedeeltelijk in de afloop (GEQ).
-via de parametrische equalizer (PEQ) enkele smalbandige dipjes bij 115hz, 135hz 160hz en 7,78khz
-bij film (dat ik dus gewoon in stereo kijk, niet in HT) nog extra maatregelen bovenop de "muziek'-maatregelen: iets sterkere basreductie om die te vette Hollywood-bas wat realistischer te laten klinken. Naast bovenstaande maatregelen nog een kleine panoramaverbreding in het gebied van 400hz en lager
-bij film zeer milde dynamiekcompressie in het gebied rond 6khz boven een bepaald niveau via DYN; de Ultracurve kan multiband-compressie en dat kan je met geen enkele akoestische aanpassing bewerkstelligen! Rond 6kHz wordt er dus mild gecompressed boven een bepaald volume (daar waar metaalscherp filmgeluid op z'n ergst is) terwijl de overige frequentiebanden ongemoeid blijven.

Wat de settings doen met het geluid in mijn set (resultaten) bij muziek en bij film

Als je bovenstaande settings doorneemt, krijg je wellicht het idee dat het geluid wel heel kunstmatig moet klinken, zo grondig dat er op diverse vlakken wordt ingegrepen, scheefgeduwd, ingedeukt, uitgetrokken en neurolinguistisch geherprogrammeerd. Dit moet puristen een gruwel zijn; audiofiel onwaardig! (Maarja, ik ben dan ook geen audiofiel...)

Nou, in de praktijk klinkt het juist totaal relaxed. Je vergeet heel snel dat er gecorrigeerd wordt; die correcties zelf "hoor" je namelijk helemaal niet. Het geluid klinkt gebalanceerd, met meer rust en tegelijkertijd detail, meer diepte, strakkere bas, en stemmen zijn (nog) makkelijker te verstaan. Het karakter van de set en de opname blijven behouden (voorzover je die er niet uitgeregeld hebt), maar alle nare uithalen en over-the-top geluidseffecten zijn ingedamd tot realistische waarden.

Ik vind het een gigantische vooruitgang. Mijn speakers, die ik al 19 jaar heb, blijven me verbazen; opnames die ik ook al minstens zo lang heb laten dingen horen die mij nooit eerder waren opgevallen. En daar hoef je niet oorverstuikend ingespannen voor te gaan zitten luisteren. De verschillen/verbeteringen zijn niet subtiel (wel-subtiele verbeteringen zijn er natuurlijk ook), en op geen enkele andere wijze te bereiken, behalve dan met een akoestische mega-verbouwing van je woonkamer. En dan te bedenken dat ik uitsluitend vezwakking heb toegepast; er wordt nergens geboost.

Ook met volgepropte klassieke muziek, de electro-pulsjes van Kraftwerks "Die Roboter" of evergreens uit de jaren 50: het is gewoon feest! Slechts heel af en toe blijkt dat een enkel nummer (vrijwel altijd electro) wat minder vet en minder indrukwekkend te klinken (Chemical Brothers, Orbital), maar daar wen je snel aan. Bovendien is de vooruitgang vele malen groter dan de incidentele "achteruitgang".

Ongecorrigeerd klinken de T+A speakers een beetje "Duits" jaren 80, dwz strak en diep laag en een ver doorlopend, helder hoog (maar niet scherp, tenzij het in de opname zit). Een "open" karakter. Dit effect maakte dat deze speakers op zeer zacht niveau uiterst goed klonken, omdat ze compenseerden voor de laag- en hoogafval die je krijgt bij zacht volume (het menselijk gehoor is nu eenmaal het meest gevoelig voor de hoge middentonen van 2-4kHz). Dit effect maakte ook dat een aantal opnames uit de jaren 50 enorm goed klonken, het leek wel of de opnames van veel recentere datum waren. Gecorrigeerd zijn beide verschijnselen wel wat minder geworden; op zeer laag niveau klinken de speakers wat middentoneriger dan daarvoor, en oude opnamen klinken soms iets ouder dan eerst. Desondanks wel gedetailleerder en, volgens mij, realistischer.

Ik kan me nog de equalizers uit de jaren 80 herinneren, van Kenwood, Technics, Akai, Pioneer en Marantz met name. Zette je zo'n apparaat ertussen, werd het geluid gelijk doods en ruisig. Transiënten werden vakkundig de nek omgedraaid. Niet met de Ultracurve. Het doet wat je invoert, de rest blijft ongemoeid. Transiënten blijven volledig behouden (tenzij je dus voor compressie kiest, maar dan nog...). Geen spoor van pompen en zuchten van de compressie. Geen toegevoegde ruis.***zie verderop.

En wat ik nog het belangrijkste vind; vrijwel ALLE opnamen gaan er op vooruit. Minder scherpte, meer detail EN tegelijkertijd meer vergevingsgezindheid (een uiterst zeldzame combinatie). Niet alleen bij goede opnames, maar ook bij de mindere. De eerste keer dat ik zoiets ervoer was toen ik overstapte van mijn ouwe dac (PS Audio SLIII) naar de Apogee minidac. En nu met de Ultramatch nog méér. Vandaar dat ik elk apparaat of speaker die "goede opnames des de beter laat klinken, maar mindere opnames genadeloos door de mand laat vallen" als zijnde waardeloos terzijde schuif, ongeacht de prijs. Daar heb ik niks aan, dan moet ik mijn muziekkeuze aanpassen aan de speakers, en dat wil ik niet. Ik heb veel oude muziek (jaren 40, 50, 60, 70 en zelfs een enkele jaren 30) en andere minder goed opgenomen tracks, en die wil ik gewoon kunnen genieten.

Filmgeluid is nu uitstekend, zonder kopsplijtende metaalscherpe geluiden als brekend glas, bliksem, regen e.d. Wel helder, gedetailleerd, dynamisch en strak, niet meer oorverdovend scherp met vadsige irritante Hollywood-bas. Naar mijn mening realistischer dus! De bij film toegepaste milde compressie is "onhoorbaar". Je hoort niet wanneer hij in werking komt. Pas als je terugschakelt naar ongecomprimeerd zijn ineens de te harde scherpe effecten weer terug in het geluidsbeeld (vooral bij de latere Harry Potter films ergerde ik me mateloos). Ik vind het beter dan in de bioscoop, maar misschien zijn de Portugese bioscopen niet denderend qua audio...

Thans heb ik de speakers wat slanker afgestemd, mijn smaak is met de jaren iets veranderd. Iets minder bas (maar wel gewoon strak tot 20hz), meer detail. Dus dezer dagen passeert een gevarieerd palet aan muziek de revue (pop, rock, electro, klassiek, filmmuziek, jazz, big band, deep space) om te bepalen of ik het zo laat. Als mijn vrouw eind juli weer naar NL gaat zal ik ws weer een nieuwe eq-sessie doen, tenzij het me al zodanig bevalt dat dat niet meer nodig is.

***Ik heb op diverse fora gelezen dat sommigen vinden dat de Behringer Ultracurve ruis toevoegt, de muziek verder naar achteren plaatst of anderszins iets met het geluid doet. Dat is mijn ervaring dus absoluut NIET. In mijn beleving is het apparaat volledig transparant, verandert NIETS aan het geluid dat je niet zelf hebt ingesteld. Daarbij dient wel opgemerkt te worden dat ik het apparaat inzet op de m.i. theoretisch beste manier:
-volledig digitaal (dus geen extra AD/DA-omzettingen)
- in 24bit/96kHz, waardoor er theoretisch meer headroom voorhanden is voor digitale bewerkingen (bitrates en samplefrequenties hoger dan 24/96 kan het apparaat niet aan).
-vervolgens digitaal naar een externe dac (de Apogee dus).

Ik heb de Ultracurve nu ruim 4 jaar en luister nooit meer zonder. Op het apparaat heb ik nu 5 presets ingevoerd:

-music
-film
-premusic
-prefilm
-uncorrected.

De beide "pre's" gebruik ik om eventuele wijzigingen in de eq in te voeren. Daar luister ik een tijdje naar. Als ze bevallen blijven ze, anders niet. Om de zoveel tijd, na veranderingen die blijvertjes blijken, kopieër ik de pre-presets naar de echte (dus pre-film naar film; pre-music naar music).

De "uncorrected" preset is voor luisteren met koptelefoon. Moet zeggen dat ik regelmatig vergeet om bij koptelefoon de corresponderende preset te kiezen, omdat het toch al goed klinkt.

Tot zover. Volgende post: waarom zou je wel/niet aan room correction beginnen...

Groet van Evert